ناتوانی جنسی در مردان: علت و درمان
هر گونه مشکل جسمی یا روانی که مانع رضایت‌بخش بودن رابطه جنسی برای دو طرف و ارضا شدن آنها می‌شود را ناتوانی جنسی گویند. ناتوانی جنسی مردانه نوعی بیماری است که تمام آقایان در هر گروه سنی ممکن است به آن مبتلا شوند، هر چند با بالا رفتن سن احتمال بروز آن افزایش می‌یابد. خوشبختانه ناتوانی جنسی را غالباً می‌توان به خوبی درمان کرد.
گونه‌های اصلی ناتوانی جنسی مردانه عبارت‌اند از:
- اختلال نعوظ (دشواری در رسیدن یا نگه داشتن نعوظ)
- انزال زودرس (ارگاسم بسیار سریع)
- انزال دیررس (بسیار آهسته بودن ارگاسم یا نرسیدن به ارگاسم)
- بی‌میلی جنسی
فهرست مطالب
ناتوانی جنسی در مردان
سلامت جنسی فارغ از مسئله سن وسال، موقعیت اجتماعی یا گرایش جنسی نقش مهمی را در زندگی آقایان، کیفیت و بنیان زندگی زوج‌ها ایفا می‌کند. ناتوانی در داشتن رابطه جنسی ارضا کننده را ناتوانی جنسی گویند؛ این تعریف به تعبیر هر فرد و قضاوت وی در خصوص میزان رضایت‌بخش بودن رابطه جنسی بستگی دارد. در هر حال ناتوانی جنسی کیفیت زندگی فرد را تحت الشعاع قرار می‌دهد و حتی مهم‌تر از آن گاهی نخستین علامت وجود مشکل جسمی یا روانی دیگری محسوب می‌شود. هر گونه ناراحتی جنسی را باید جدی گرفت و برای معاینه و در صورت لزوم درمان مشکلات جنسی اقدام نمود.
علت ناتوانی جنسی در مردان
از علل جسمی ناتوانی جنسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پایین بودن میزان تستوسترون خون
- مصرف داروهای تجویزی (ضد افسردگی‌ها، داروهای درمان فشار خون بالا)
- اختلال‌های عروق خونی مانند تصلب شرایین (سخت شدن دیواره رگ‌ها) و فشار خون بالا
- سکته قلبی یا آسیب عصبی ناشی از انجام جراحی یا ابتلا به دیابت
- استعمال دخانیات
- الکلیسم و سوء مصرف مواد
دلایل روانی نیز عبارت‌اند از:
- نگرانی در مورد عملکرد جنسی و شیوه رفتار حین رابطه
- مشکلات زناشویی یا رابطه‌ای
- افسردگی، احساس گناه
- خاطرات ناخوشایند آسیب‌های جنسی گذشته
- اضطراب و استرس شغلی
گونه‌های متفاوت ناتوانی جنسی در مردان
اختلال‌های مرتبط با میل جنسی، نعوظ، انزال و ارگاسم از گونه‌های متفاوت ناتوانی جنسی به شمار می‌رود. در ادامه هر یک از موارد فوق را به اجمال توضیح می‌دهیم، اما ذکر این نکته نیز لازم است که بعضی عارضه‌ها و بیماری‌ها منجر به بروز همزمان دو یا چند اختلال می‌شوند.
اختلال نعوظ (ED)
ناتوانی در رسیدن یا حفظ نعوظ رضایت‌بخش را اختلال نعوظ (ED) گویند. میزان شیوع اختلال نعوظ متغیر و تابعی از سن بیمار است.
سه نوع نعوظ وجود دارد: نعوظ ناشی از تحریک لمسی، تحریک ذهنی و نعوظی که در زمان خواب اتفاق می‌افتد. این طبقه‌بندی در زمان تعیین دلیل اختلال نعوظ اهمیت می‌یابد.
عامل‌های خطر اختلال نعوظ
- چاقی
- استعمال دخانیات
- دیابت
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- بیماری قلبی ـ عروقی
- مصرف دارو
- آپنه (وقفه تنفسی در خواب)
- سندرم پای بی‌قرار
- اسکلروز سیستمیک (اسکلرودرمی)
- بیماری پیرونی
- درمان سرطان پروستات
دلایل اختلال نعوظ
دلایل عصبی
- سکته قلبی
- صدمه دیدن نخاع یا کمر
- ام اس
- زوال عقل (دیوانگی)
- ضربه دیدن لگن
- جراحی پروستات
- نعوظ دائم (پریاپیسم)
- تومور سیستم عصبی
- صرع
- نوروپاتی دیابتی
دلایل عروقی
- فیستول شریانی وریدی
- دیابت
- تصلب شرایین
- ناهنجاری مادرزادی
دلایل هورمونی
- پایین بودن میزان تستوسترون خون
- افزایش هورمون پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی)
- پرکاری تیروئید
- کم کاری تیروئید
- بیماری کوشینگ
- بیماری آدیسون
دلایل داروشناختی
- ضد افسردگی‌ها (به ویژه SSRIs)
- اسپیرونولاکتون
- مسدود کننده‌های سمپاتیک (کلونیدین، گوانیتیدین یا متیل دوپا)
- مدرهای تیازیدی
- کتوکونازول
- سایمتیدین
دلایل ناکارآمدی آلت تناسلی مردانه
- بیماری پیرونی
دلایل روانی
- بی‌علاقگی به طرف مقابل
- استرس
- هراس از عملکرد نامناسب
دلایل عملکردی
- دوچرخه سواری بافت‌ها و عصب‌های اطراف آلت را تحریک می‌کند.
انزال زودرس
انزال زودرس شایع‌ترین اختلال انزال است. مشکلات مربوط به انزال خارج شدن نامناسب اسپرم، مایع پروستات و مایع کیسه منی از مجرای خروج ادرار را شامل می‌شود.
سه نوع انزال زودرس متفاوت وجود دارد:
- انزال پس از حداقل تحریک یا حتی بدون تحریک فیزیکی را انزال زودرس گویند.
- انزالی را که پس از گذشت مدتی طولانی از تحریک فیزیکی رخ می‌دهد انزال با تأخیر گویند.
- ارگاسم بدون انزال را انزال برگشتی یا "خشک" گویند.
دلایل انزال زودرس
دلایل بالقوه بسیاری برای انزال زودرس وجود دارد که بعضی از آنها در عامل‌های عصبی تأثیرگذار بر ناحیه‌های زیر ریشه دارد:
- کنترل مرکزی انزال
- تحریک عصبی مجرای منی
- تحریک عصبی حسی پروستات/ اندام‌های تناسلی
نرم شدن نامطلوب و حساسیت بیش از اندازه آلت یکی از دلایل انزال زودرس است. انزال با تأخیر گاهی نشانه اولیه ابتلا به دیابت یا از عوارض جراحی بزرگ شدن خوش خیم پروستات به شمار می‌آید. انزال برگشتی گاهی پی‌آمد جراحی سرطان پروستات (پروستاتکتومی رادیکال)، سیستوپروستاتکتومی (برداشتن مثانه و راست روده) یا مصرف داروهایی خاص مانند مسدود کننده‌های آلفا (تامسولوسین) و ضدافسردگی‌ها (SSRIs) است.
ارگاسم نامنظم
ناتوانی در رسیدن به ارگاسم پس از تحریک کافی را ارگاسم نامنظم و مختل شده گویند. در حال حاضر اطلاعات کافی در مورد پدیده ارگاسم وجود ندارد.
دلایل ارگاسم نامنظم
- اختلال روانی
- نوروپاتی دیابتی
- ام اس (فلج چندگانه)
- عوارض ناشی از جراحی دستگاه تناسلی
- وارد شدن ضربه به لگن
- مصرف داروهایی مانند مسدود کننده‌های آلفا و ضد افسردگی‌ها
بی‌میلی جنسی
کاهش یا نداشتن میل جنسی را بی‌میلی جنسی گویند. این تعریف نیز مفهومی ثابت ندارد و تابعی از میزان خشنودی فرد از میل جنسی خود است. برخی مردان از عاملی ارضا می‌شوند که عده‌ای دیگر حتی آن را فعالیتی جنسی نمی‌دانند.
عامل‌های خطر بی‌میلی جنسی
- سن به این دلیل که غلظت تستوسترون به مرور زمان کاهش می‌یابد.
- مصرف الکل
- سوء تغذیه
- استعمال دخانیات
- مصرف مواد مخدر
- ابتلا به بیماری‌هایی چون افسردگی، بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH)، درد و سرطان پروستات و در کل عارضه‌هایی که مصرف داروهای پایین آورنده تستوسترون را ایجاب می‌کند.
دلایل بی‌میلی جنسی
دلایل بسیاری در کاهش میل جنسی نقش دارند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف دارو (SSRIs، آنتی آندروژن‌ها، بازدارنده‌های ردوکتاز آلفا 5، ضد دردهای مخدر)
- الکلیسم
- افسردگی
- خستگی مزمن
- اختلال میل جنسی هایپواکتیو (کاهش میل جنسی)
- داروهای تفریحی
- مشکلات ارتباطی
- دیگر ناتوانی‌های جنسی (هراس از تحقیر شدن)
- اختلال بیزاری جنسی
- بیماری سیستمی
- کمبود تستوسترون
- استرس
- کمبود وقت
- در گذشته مورد تجاوز و سوء استفاده جنسی قرار گرفتن
- مشکلات هورمونی مانند پرکاری تیروئید
دیگر گونه‌های ناتوانی جنسی در مردان
درد هنگام رابطه جنسی نیز دسته دیگری از مشکلات جنسی محسوب می‌شود. بیماری پوستی، صدمه دیدن یا زخم شدن آلت نیز جز مشکلات جنسی قرار می‌گیرند. دردناک بودن رابطه جنسی در میان بانوان شایعتر از آقایان است.
درمان ناتوانی جنسی در مردان
بسیاری از موارد ناتوانی جنسی را می‌توان با درمان مشکلات جسمی یا ذهنی دامن زننده به آن برطرف نمود. درمان‌های زیر معمولاً به کار برده می‌شود:
- دارو: داروهایی که عملکرد جنسی را از طریق افزایش جریان خون در آلت بهبود می‌دهند. سیلدنافیل (ویاگرا)، واردنافیل (لویترا) و تادالافیل (سیالیس) داروهایی ایمن و مؤثر برای اکثر مردان هستند.
- هورمون درمانی: پایین بودن میزان تستوسترون را می‌توان با هورمون درمانی جایگزین، استفاده از آمپول، ژل یا پچ، جبران کرد و میزان هورمون را در خون افزایش داد.
- روان درمانی: مشاور روانشناس روش مدیریت و مقابله با اضطراب، افسردگی، ترس یا گناهی را که بر عملکرد جنسی اثر می‌گذارد به بیمار آموزش می‌دهد.
- وسایل کمکی مکانیکی: وسایل خلا و ایمپلنت‌های آلت برای رفع اختلال نعوظ برخی مردان مفید است.
پیشگیری از ناتوانی جنسی در مردان
اگرچه ناتوانی جنسی در مردان قابل پیشگیری نیست، آگاهی از دلایل این اختلال می‌تواند به فرد کمک کند تا درک بهتری از مشکل خود داشته باشد و بتواند به خوبی آن را مدیریت کند. رعایت نکته‌های زیر برای داشتن عملکرد جنسی مناسب مفید است:
- رعایت برنامه درمانی که پزشک برای عارضه‌ها و بیماری‌های کنونی در نظر گرفته است.
- محدود کردن مصرف الکل
- ترک دخانیات
- اقدام برای درمان مشکلات روانی یا عاطفی مانند استرس، افسردگی و اضطراب
- تقویت و بهبود رابطه با شریک زندگی
