تومور و سرطان غدد فوق کلیوی یا آدرنال: درمان، علائم و علت
سرطان قشر غدد فوق‌کلیوی نوعی تومور نادر است. از هر یک میلیون نفر یک یا دو نفر به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری بیشتر در افراد بالغ و در دوره‌ی میان‌سالی اتفاق می‌افتد. اگرچه این بیماری در مراحل اولیه قابل درمان است اما هنگام تشخیص تنها 30 درصد از افراد بیماریشان به غدد فوق‌کلیوی محدود شده است. زیرا این تومورها سال‌ها پس از رشدشان قابل تشخیص می‌باشند، بنابراین آن‌ها فرصت کافی برای حمله به اندام‌های مجاور را پیدا کرده و سپس به سراغ اندام‌های دورتر می‌روند و با تولید هورمون اضافی در بدن باعث بسیاری از تغییرات می‌شوند.
فهرست مطالب
اطلاعاتی در مورد مراحل بیماری
پزشکان هنگام صحبت درباره‌ی مراحل یک سرطان، روشی برای توصیف تومور و پیش‌بینی در مورد بهترین راه‌های درمان را توضیح می‌دهند. بدین‌وسیله در مورد بهبودی بیماری نیز تخمین‌هایی زده می‌شود. مرحله‌ی بیماری درسرطان قشر غدد فوق‌کلیوی هم مانند سرطان‌های دیگر دارای چند عامل تعیین کننده است: 1- اندازه‌ی تومور غدد فوق‌کلیوی 2- میزان آسیب به بافت‌های اطراف 3- انتقال بیماری به گره‌های لنفاوی یا اندام‌های دورتر. در این مرحله‌یابی به سی‌تی اسکن شکم نیاز است. ام آر آی (MRI) هم به اطلاعات بدست آمده از سی تی اسکن می‌افزاید و همچنین شواهدی را در مورد آسیب بیماری به بافت‌های اطراف و انتقال آن به اندام‌های دورتر و بزرگ سیاهرگ فراهم می‌کند.
علت‌ها و دلایل سرطان غدد فوق کلیوی
- سن. سرطان غدد فوق‌کلیوی معمولا در بچه‌ها و افراد بالغ میان 40 تا 50 سال دیده می‌شود.
- پیشینه‌ی خانوادگی. با اینکه امر رایجی نیست اما سرطان غدد فوق‌کلیوی با اختلالات ژنتیکی در ارتباط است. این اختلالات شامل نئوپلازی آندوکرین چندگانه نوع 1، سندروم لی‌فرامنی، سندروم بک ویت ویدمن و پلیپوز آدنوماتوسی خانوادگی هستند.
- سیگار کشیدن. اگر سیگار می‌کشید و به‌ویژه اگر سیگاری قهاری هستید در خطر ابتلا به سرطان غدد فوق‌کلیوی قرار دارید.
علائم و نشانه‌های سرطان غدد فوق‌کلیوی
بیشتر مبتلایان دارای نشانه‌هایی هستند اما برخی هم با وجود ابتلا احساس تندرستی می‌کنند. در واقع برخی از بیماران از سرطان خود اطلاعی ندارند تا اینکه پزشک در عکس سی‌تی اسکن آن‌ها که برای مورد دیگری گرفته شده است متوجه وجود تومور می‌شود. برای مثال دکتر برای بیماری که دارای دل درد مداوم است عکس سی‌تی اسکن تجویز می‌کند و سپس در درون عکس‌ها متوجه تومور سرطانی غدد فوق‌کلیوی می‌شود. این تومور سرطانی به سه دسته تقسیم می‌شود: کارسینوم قشر غدد فوق‌کلیوی، نوروبلاستوما و فئوکروموسیتوما. بیشتر این تومورها باعث تولید بیشازاندازهی برخی از هورمون‌های خاص مانند آلدوسترون، کورتیزول، استروژن و تستوسترون می‌شوند. تولید بیشازاندازهی این هورمون‌ها باعث ایجاد نشانه‌های بیماری می‌شود. تولید بیشازاندازهی هورمون‌ها باعث اختلالات غدد درون‌ریز مانند پرکاری غدد فوق‌کلیوی در اثر کورتیزول فراوان یا بلوغ زودرس در اثر آلدوسترون فراوان می‌شود. علی‌رغم همه‌ی این نشانه‌ها تشخیص سرطان غدد فوق‌کلیوی در ابتدا دشوار است و اغلب، تومورها بسیار بزرگ می‌شوند و تا قبل از پیدا شدن در بدن پراکنده شده‌اند.
با‌این‌حال تشخیص سرطان غدد فوق‌کلیوی در کودکان زودتر از بزرگسالان است زیرا امکان تشخیص نشانه‌های بیماری آسان‌تر است (برای مثال بلوغ زودرس). نشانه‌های این بیماری به برخی از عوامل وابسته است.
- نوع تومور
- میزان تولید هورمون توسط تومور
- نوع هورمونی که بیش ازاندازه تولید می‌شود.
اگر یک تومور بدخیم غدد فوق‌کلیوی آلدوسترون فراوان تولید کند نشانه‌های آن چنین است:
- عطش
- تکرر ادرار
- فشار خون بالا
- گرفتگی عضلات
- ضعف
نشانه‌های تومور سرطانی غدد فوق‌کلیوی که باعث تولید کورتیزول فراوان می‌شوند:
- افسردگی
- کبود شدن دست و پا
- انباشته شدن چربی پشت گردن و شانه‌ها
- رشد مو در صورت، سینه و پشت (در خانوم‌ها)
- قاعدگی نامنظم
- ضعف در پاها
- چاق‌شدن سینه و شکم
نشانه‌های تومور سرطانی غدد فوق‌کلیوی که باعث تولید استروژن فراوان می‌شوند:
- رشد پستان (در پسران)
- بلوغ زودرس در دختران
- کاهش میل جنسی و ناتوانی جنسی (در مردان)
نشانه‌های تومور سرطانی غدد فوق‌کلیوی که باعث تولید تستوسترون فراوان می‌شوند:
- کلفت شدن صدا
- جوش‌های فراوان
- رشد بیش از اندازه‌ی موهای صورت و بدن
- افزایش توده‌ی عضلانی
- قاعدگی نامنظم
بعلاوه برخی از تومورها آن‌قدر بزرگ می‌شوند که به اندام‌های دیگر فشار وارد می‌آورند. این فشار باعث ایجاد درد یا حالت سیری در فرد می‌شود. در برخی از افراد مبتلا، هیچ نشانه‌ای دیده نمی‌شود بنابراین تشخیص آن نیاز به مهارت فراوان دارد. اگر یکی از نشانه‌های سرطان غدد فوق کلیوی را دارید به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند از طریق سی‌تی اسکن یا ام آر آی این بیماری را شناسایی کند. تشخیص زودهنگام بیماری باعث درمان سریع‌تر آن می‌شود.
درمان سرطان غدد فوق‌کلیوی
اگر به کارسینوم قشر غدد فوق‌کلیوی در مراحل اولیه رسیدگی شود قابل درمان است. برای سرطان‌هایی که در اندام‌های دیگر پراکنده نشده‌اند عمل جراحی رادیکال بهترین گزینه است. این تنها روش است که در آن درمان بلند مدت امکان‌پذیر است. 40 درصد از بیمارانی که تحت این جراحی قرار می‌گیرند تا 5 سال دیگر زنده می‌مانند. برخی از مطالعات علمی باعث شده تا دو عامل تاثیر‌گذار در پیش‌بینی آینده‌ی بیماری مشخص شود: 1- جراح تا چه اندازه قادر است تومور و بافت‌های اطراف آن را جدا کند. 2- مرحله‌ی بیماری (در پایین توضیح داده می‌شود). در بیمارانی که تومور به بافت‌های اطراف آسیب نزده یا به گره‌های لنفاوی منتقل نشده است، بهبودی بیماری امکان پذیر است.
روش‌های درمان بر‌اساس مرحله‌ی بیماری
مرحله یک. روش استاندارد از بین بردن کامل تومور به‌وسیله عمل جراحی است.
مرحله دو. مانند مرحله اول است.
مرحله سه. حذف کامل تومور و بافت‌های گره‌ی لنفاوی توسط جراحی. احتمال بازگشت بیماری در این گروه بسیار است و ثبت‌نام برای آزمایش بالینی را باید مورد ملاحظه قرار داد. بیمارانی که قادر به عمل جراحی نیستند دارو درمانی با میتوتان که اغلب موثر است، برای آن‌ها تجویز می‌شود.
مرحله چهار. به دلیل اندازه‌ی تومور و پراکنده شدن آن در تمام اندام‌ها عمل جراحی گزینه‌ی مناسبی نیست. معمولا درمان با میتوتان انجام می‌گیرد.
ضد هورمونی/ شیمی درمانی
رهایی موقت از علائم انتشار کارسینوم قشر غدد فوق‌کلیوی با شیمی‌درمانی به وسیله‌ی میتوتان امکان‌پذیر است. اگرچه اندازه‌ی تومور کاهش پیدا نمی‌کند اما رهایی از علائم بیماری کاملا محسوس است. این داروی ضد تومور باعث از بین رفتن علائم بیماری به مدت متوسط 10 ماه می‌شود. این دارو معمولا استفاده نمی‌شود مگر اینکه در بررسی با اشعه‌ی ایکس متاستاز دیده شود و یا باقی‌مانده‌ی تومور، هورمون قابل توجهی تولید کند. اگر تومور به طور کامل قطع شود نیازی به میتوتان‌درمانی نمی‌باشد. عوارض گوارشی و عصبی باعث محدودیت در استفاده‌ی بلند مدت از میتوتان می‌شود. از آنجایی‌که این تومورها حالت تهاجمی دارند و بسیاری از آن‌ها برای درمان قابل برداشت نیستند، آزمایشات بالینی مناسب هستند و باید در صورت امکان در نظر گرفته شوند بخصوص آزمایش‌هایی که روش‌های شیمی‌درمانی جدیدتر و عوامل بیولوژیکی را ارزیابی می‌کنند.
عود کردن سرطان قشر غدد فوق‌کلیوی
این تومور تهاجمی اغلب پس از گذشت ماه‌ها یا سال‌ها از عمل جراحی موفقیت‌آمیز در برداشتن تمام توده‌ی سرطانی دوباره باز‌می‌گردد. آنچه که در مورد اینگونه بیماران می‌توان انجام داد به عوامل بسیاری مانند روش درمان قبلی و محل بازگشت بیماری وابسته است. ملاحظات فردی بیمار و همچنین تمایل بیمار برای عمل جراحی بیشتر نیز باید در نظر گرفته شود. گاهی‌‌اوقات می‌توان بوسیله‌ی عمل جراحی عود موضعی و مکان‌های بروز متاستاز برداشته شود. این روش مقدم برای برخورد با چنین عودهایی است. اگرچه بیماران کمی قابل درمان هستند اما با این روش رهایی از علائم هورمونی و 5 سال زندگی بیشتر حاصل می‌شود. به این دلیل که جراحی مجدد تومورها از لحاظ فنی دشوار و اغلب با اختلالاتی همراه است، احتمال داشتن زندگی طولانی نوعی ریسک محسوب می‌شود.
