دیابت نوع یک 1 در کودکان: علائم، عوارض و درمان
دیابت نوع اول به دلیل کمبود هورمون انسولین بوجود می‌آید. اگر شما مبتلا به دیابت نوع اول هستید به این معنی است که بدنتان انسولین کافی برای مصرف گلوکز در بدن را ندارد. گلوکز نوعی شکر است که بدن شما از آن به عنوان انرژی فوری استفاده می‌کند. اما برای اینکه بدن بتواند از این ماده به درستی استفاده کند به انسولین نیاز دارد. وجود گلوکز فراوان در بدن باعث ایجاد اختلالات جدی می‌شود. برای جلوگیری از آن، افرادی که دارای دیابت نوع 1 هستند باید انسولین دریافت کنند تا بدنشان بتواند از گلوکز به‌درستی استفاده کند. دیابت نوع 1 به تدریج گسترش یافته اما علائم آن به طور غیر منتظره بروز می‌کنند. اگر متوجه چندی از علائم زیر در خود یا فرزندتان شدید به دکتر مراجعه کنید.
- ضعف و خستگی شدید
- بی‌آبی و تشنگی شدید
- افزایش دفع ادرار
- درد شکمی
- دل پیچه و استفراغ
- دید مبهم
- خوب نشدن زخم ها
- کج خلقی و تغییر حالت سریع
- تغییرات قاعدگی
این موارد نیز علائم دیابت نوع1 هستند:
- کاهش وزن علی رغم پرخوری
- تپش قلب
- پایین بودن دمای بدن (پایین تر از 36 درجه سانتی گراد)
- کاهش فشار خون (پایین تر از 90/60)
فهرست مطالب
علت دیابت نوع اول
دلیل رشد دیابت نوع اول کاملا مشخص است. محققان متوجه نقش ژن‌ها در این رابطه شده‌اند. این بیماری دارای قابلیت ارثی است. با این حال، چیزی باید سیستم ایمنی را تغییر دهد و آن را برعلیه خود کند تا باعث بوجود آمدن دیابت نوع اول بشود.
چه چیزی باعث شروع دیابت نوع اول می‌شود؟
هنگامی که ویروس‌ها به بدن حمله می‌کنند سیستم ایمنی برای مبارزه با آنها شروع به تولید پادتن می‌کند. سلول‌های تی (T) مسئول ساخت پادتن هستند، این سلول‌ها در مبارزه با ویروس هم کمک می‌کنند. با این حال، اگر این ویروس‌ها پادتنی مشابه سلول‌های بتا (سلول‌هایی که در لوزالمعده انسولین تولید می‌کنند) داشته باشند آنگاه سلول‌های تی تبدیل به دشمن سلول‌های بتا می‌شوند. پادتن‌های سلول تی شروع به نابود کردن سلول‌های بتا می‌کنند. هنگامی که تمام سلول‌های بتا در بدن نابود شدند بدن دیگر قادر به ساخت انسولین نمی‌باشد. سلول‌های تی برای نابودی تمام سلول‌های بتا زمان طولانی (معمولا چندین سال) صرف می کنند. اما آنچه می‌دانیم این است که ابتلا به ویروس اولیه باعث ایجاد دیابت نوع اول می شود. هر ویروسی نمی‌تواند باعث تحریک سلول‌های تی برعلیه سلول‌های بتا بشود آنتی ژن ویروس باید مشابه آنتی ژن سلول‌های بتا باشد تا چنین اتفاقی رخ دهد. ویروس‌هایی که دارای این ویژگی هستند شامل:
- نسل B4 کوکساکی ویروس B (این ویروس عامل دسته ای از بیماری‌ها از مشکلات معده و روده ای گرفته تا التهاب عضلات قلب را شامل می‌شود).
- سرخچه آلمانی
- اریون
- روتاویروس (اغلب عامل اسهال است)
عوارض دیابت نوع اول
دیابت نوع اول بیماری پرعارضه ای است که اگر آن را به درستی کنترل نکنید عوارض کوتاه مدت و بلند مدتی را در پی خواهد داشت.
عوارض کوتاه مدت دیابت
- کاهش قند خون: با افزایش میزان انسولین در بدن ایجاد می‌شود. به این معنی است که انسولین اضافه دریافت کرده‌اید یا با تغذیه و ورزش میزان انسولین دریافتی را بدرستی کنترل نکرده‌اید. برخی از داروها هم عامل کاهش قند خون هستند (برای مثال اگر بیشتر از دوز 81 میلی گرم آسپیرین مصرف کنید باعث کاهش قند خون می‌شود) و مصرف الکل (الکل مانع آزادسازی گلوکز توسط کبد می‌شود) هم باعث کاهش قند خون می‌شود. علائم کاهش قند خون به آسانی قابل تشخیص هستند.
- تپش قلب
- عرق کردن
- رنگ پریدگی
- اضطراب
- بی حسی لب‌ها و نوک انگشتان دست و پا
- خواب آلودگی
- گیجی
- سردرد
- ناشمرده صحبت کردن
کتواسیدوز دیابتی: گاهی آن را با اصطلاح DKA نشان می‌دهند و گاهی اولین نشانه‌ی ابتلای فرد به دیابت نوع اول است و می‌تواند یکی از عوارض جدی کمبود انسولین باشد. علائم کتواسیدوز دیابتی این موارد هستند:
- دفع ادرار مکرر
- عطش
- درد شکمی
- کاهش وزن
- احساس بوی میوه در نفس (در واقع این بوی کتون‌هایی است که در بدن آزاد می‌شوند)
- بدن سرد
- گیجی
- ضعف
اگر فکر می‌کنید که مبتلا به کتواسیدوز دیابتی هستید می‌توانید برای تائید آن با دو روش از خودتان در خانه آزمایش بگیرید.
- میزان قند خون بدنتان را اندازه بگیرید.
- از نوار کتون برای تست کتون موجود در ادرار استفاده کنید.
عوارض بلند مدت دیابت
با کنترل مرتب میزان قند خون می‌توانید از عوارض بلند مدت دیابت نوع اول جلوگیری کنید. اگر از عوارض کوتاه مدت آن جلوگیری می‌کنید می توانید کارهایی را انجام دهید که از عوارض بلند مدت آن هم جلوگیری کنید.
این عوارض در طی سال‌های متمادی رشد می‌کنند معمولا در ظرف 10 سال و همه‌ی آنها بستگی به چگونگی تاثیر میزان قند خون بر روی رگ های خونی دارند. کنترل نکردن قند خون با گذشت زمان به رگ‌های خونی کوچک و بزرگ آسیب می‌رساند. آسیب به عروق خونی کوچک باعث بیماری میکروواسکولار (تخریب عروق خونی کوچک) و آسیب به عروق خونی بزرگ باعث بیماری ماکروواسکولار (تخریب عروق خونی بزرگ می‌شود).
عوارض بیماری میکروواسکولار: بیماری‌های چشم، کلیه و عصب
چشم‌ها: دیابت نوع اول باعث بیماری آب مروارید و رتینوپاتی در چشم‌ها می‌شود.
کلیه‌ها: اگر بیماری کلیه (آن را نفریت کلیه هم می‌نامند) درمان نشود باعث انجام دیالیز یا پیوند کلیه می‌شود. کنترل نکردن دیابت باعث می شود که کلیه‌ها درست کار نکنند بنابراین کلیه‌ها نمی‌توانند خون را تصویه کنند.
عصب ها: آسیب عصب‌ها بوسیله ی دیابت را نوروپاتی دیابت می‌نامند. عروق خونی کوچک مسئول تغزیه‌ی عصب‌ها هستند، اگر این عروق در اثر دیابت آسیب ببینند عصب‌ها هم دچار آسیب می‌شوند.
عوارض بیماری ماکروواسکولار: قلب
دیابت نوع اول بر روی عروق خونی بزرگ تاثیر گذاشته و باعث تجمع پلاک‌های آترومی در رگ‌های خونی شده که این عامل خود خطر حمله‌ی قلبی را افزایش میدهد.
درمان دیابت نوع اول
دیابت نوع اول را باید با انسولین دریافت کرد. انسولین را باید در زیر پوست و در چربی تزریق کرد تا وارد جریان خون بشود و در دسترس تمامی سلول‌هایی که به آن نیاز دارند قرار بگیرد. انسولین به صورت قرص خوراکی وجود ندارد زیرا شیره‌ی معده آن را از بین می‌برد. بخاطر داشته باشید که انسولین مانند تمام هورمون‌های دیگر بدن نوعی پروتئین با ساختار سه بعدی مهمی است که اسید معده می تواند آن را از بین ببرد. حتی اگر این پروتئین بتواند از معده جان سالم بدر ببرد، آنزیم‌های سری گوارشی در لوزالمعده این مولکول‌های پروتئین را هضم می‌کنند. دانشمندان به دنبال راه های جدیدی برای انتقال انسولین به بدن هستند. انسولین تنفسی هم برای استفاده موجود است اما قبل از آن باید تست ریه انجام شود و پس از آن به درستی کار خواهد کرد. انسولین تنفسی به همراه غذا مصرف می‌شود. اما هنوز تزریق بهترین روش برای تاثیر بلند مدت انسولین است. امروزه تزریق زیرپوستی رایج‌ترین روش است و پمپ انسولین بیشتر مورد پسند قرار گرفته است.
رژیم غذایی دیابت نوع اول
برای کنترل دیابت نوع اول خوردن غذای مناسب در زمان مناسب دارای اهمیت بسیاری است. حفظ توازن صحیح یک چالش است و انجام این کار در کنار فعالیت و تزریق انسولین ضروری می باشد. کربوهیدرات ها بخش حیاتی یک رژیم غذایی متعادل هستند. اما برای افراد مبتلا به دیابت نوع اول بخاطر روش تبدیل آنها به گلوکز از اهمیت بیشتری برخوردارند. دو دسته کربوهیدرات وجود دارند. کربوهیدرات شکر و کربوهیدرات نشاسته. کربوهیدرات شکر همان طور که می‌دانید در غذاهای شیرین وجود دارند. کربوهیدرات نشاسته در غذاهای رایجی مانند سیب‌زمینی، نان، پاستا و حبوبات وجود دارند. کربوهیدرات مورد نیاز برای هر فرد متفاوت است. این مقدار به وزن فرد، میزان فعالیت و سن فرد بستگی دارد. درنهایت، ممکن است به شما توصیه شود که کربوهیدرات‌های نشاسته دار را به اندازه‌ی یک سوم غذا و نوشیدنی خود دریافت کنید. مقدار کربوهیدراتی که به گلوکز تبدیل می‌شود باید با دوز مناسبی از انسولین ترکیب شود تا مانع بالا رفتن یا پایین آمدن سطح قند خون در بدن بشود. پیشنهاد می‌شود روالی روزمره را برای مصرف کربوهیدرات پیش بگیرید بنابراین هر روز مقدار مشخص در زمان مشخص خورده می‌شود. همچنین پیشنهاد می‌شود سه وعده در روز غذا مصرف کنید. صبحانه، ناهار و شام زود موقع. کسانی که از پمپ انسولین یا چند تزریق انسولین در روز استفاده می‌کنند بهتر است کمی در تغییر روش خود انعطاف پذیر باشند و از روشی به نام شمارش کربوهیدرات استفاده کنند.
دیابت نوع دو (که به آن دیابت شیرین نوع دو هم گفته می‌شود) شایع‌تر از دیابت نوع یک است. حدود 90 تا 95% از مبتلایان به دیابت را افراد مبتلا به دیابت نوع دو تشکیل می‌دهند. دیابت‌های نوع یک و دو چند تفاوت اساسی با یکدیگر دارند.
مهمترین تفاوت آنها در هورمون انسولین است. بدن افراد مبتلا به دیابت نوع یک اصلاً انسولین تولید نمی‌کند. اما بدن مبتلایان به دیابت نوع دو هنوز انسولین تولید می‌کند؛ هرچند که سلول‌های عضلات، کبد و بافت‌های چربی این افراد توانایی جذب انسولین و تنظیم گلوکز را ندارند، که در نتیجه، بدن برای جبران این مشکل لوزالمعده را مجبور می‌کند انسولین بیشتری تولید کند. اما در نهایت لوزالمعده توانایی خود در تولید انسولین کافی را از دست داده و در نتیجه سلول‌ها انرژی مورد نیازشان را کسب نمی‌کنند. از آنجا که درمان دیابت بزرگسالان مقدور نیست، هدف درمان این خواهد بود که سطح قند خونتان تا حد ممکن در محدوده طبیعی نگه داشته شده و علائمتان نیز کنترل شوند تا در آینده دچار عوارض و مشکلات ناشی از این بیماری نشوید.
